Masaż Shantala

 Chyba każdy rodzic zdaje sobie sprawę jak ważną rolę w rozwoju dziecka pełni dotyk. Badania dowodzą że doznania dotykowe wpływają na rozwój emocjonalny, poznawczy i społeczny dziecka. Rodzice często nie są świadomi ile mogą dać swojemu potomstwu poprzez delikatny dotyk w postaci masażu. Dotyk jest jednym z najwcześniej rozwiniętych zmysłów, a za pomocą bodźców dotykowych kształtuje się u małego dziecka schemat ciała. Masaż jest naturalną formą stymulacji, która może stać się stałą częścią czynności pielęgnacyjnych. Jedną z form masażu u małych dzieci jest masaż Shantala.

Masaż Shantala ma wiele walorów terapeutycznych:
- silnie wzmacnia więź dziecka z rodzicem
- uspokaja i relaksuje
- pomaga w rozwoju fizycznym
- pomaga dziecku w oddychaniu
- poprawia układ odpornościowy
- przyspiesza usuwanie produktów przemiany materii i toksyn przez skórę
- wspomaga trawienie i pomaga przynieść ulgę przy kolkach i zaparciach
- sprzyja dobremu napięciu mięśni
- może uzupełniać rehabilitację medyczną
- uspokaja dziecko i pomaga w zasypianiu

Do kogo jest skierowany?
Masaż Shantala przeznaczony jest przede wszystkim dla zdrowych dzieci jako forma profilaktyki. Wykorzystywany jest także jako zabieg wspomagający proces rehabilitacyjno-terapeutyczny dla dzieci: narażonych na niepowodzenia w rozwoju psychoruchowym, z nadmiernym napięciem mięśniowym, po urazach mózgowo-czaszkowych, z zaburzeniami gastrycznymi oraz z deficytami intelektualnymi.

Przeciwwskazania: 
 Masażu Shantala nie wykonuje się u dzieci z rozpoznaniem zmian chorobowych tkanki skórnej o podłożu infekcyjnym (paciorkowcowym), dziedzicznym (rybia łuska), alergicznym (atopowe zapalenia skóry), grzybiczym, wirusowym czy nowotworowym. Wśród przeciwwskazań wymienia się również choroby układu oddechowego, stan podgorączkowy i gorączkę, dysplazję stawów biodrowych i limfadenopatię, oraz stany zapalne.

Aby masaż był wykonany w prawidłowy sposób powinny być spełnione pewne warunki:
- w pomieszczeniu powinno być ciepło (ok. 23°C)
- dobór odpowiedniego miejsca, najlepiej sprawdzi się podłoga lub materac
- wykluczenie hałasu lub innych czynników mogących zaburzyć przebieg masażu
- odpowiednia pora: dziecko nie powinno być głodne ani nadmiernie najedzone, masażu nie wykonuje się w porze kąpieli, karmienia ani w przypadku zmęczenia dziecka.
- czas trwania pierwszych zabiegów to ok. 8-10 min. na daną część ciała, natomiast w późniejszym etapie można masować całe ciało w czasie ok. 25-30 min.
- masaż można wykonywać codziennie lub co drugi dzień
- niemowlę powinno być masowane bez ubrania, starsze dzieci mogą mieć pieluszkę
- wskazane jest by środek poślizgowy był naturalny i antyalergiczny (dobrze sprawdzi się olejek kokosowy czy migdałowy)

Technika masażu:
Główną techniką jest głaskanie powierzchowne, dlatego ruchy wykonywane podczas masażu powinny być delikatne, płynne i powolne, wykonywane naprzemiennie. Powinny przyzwyczajać dziecko do dotyku, zachowując ciągły kontakt z masowanym ciałem. Ruchy powinny być rytmiczne, wykonywane wielokrotnie i powtarzane ok. 7-9 razy. Kierunek ruchu jest odmienny w zależności od masowanej części ciała. Pozycją wyjściową osoby wykonującej masaż jest siad prosty. Dziecko kładzie się na plecach z lekko odwiedzionymi nóżkami, twarzą do masującego, na jego kończynach dolnych. Podczas masażu kończyn ruch wykonywany jest od części proksymalnych (bliższych) do części dystalnych (dalszych). Na klatce piersiowej ruch wykonuje się od środka mostka do boku, a na brzuchu zgodnie z przebiegiem jelita grubego i mięśnia prostego brzucha. Grzbiet masuje się obustronnie przy kręgosłupie, od potylicy w kierunku pośladków. Na twarzy od linii pośrodkowej do skroni i ucha (na boki).
Na kończynach górnych i dolnych wykonuje się charakterystyczny dla tego rodzaju masażu ruch zwany „obrączkowym” lub chwytem „dojenia” (tzn. jest to chwyt cylindryczny ramienia dziecka wykonany oburącz; z przesuwaniem dłoni masującego od części proksymalnych do części dystalnych). Na kończynach stosuje się również techniki przypominające wykonywanie „pokrzywki” lub „dokręcanie śruby” (chwyt cylindryczny uda dziecka wykonywany oburącz w połączeniu z ruchem obrotowym prowadzonym od części proksymalnych do części dystalnych: jednocześnie jedną dłonią w prawo drugą w lewo).
(Nazewnictwo wyżej wymienionych ruchów nie jest typowymi charakterystycznym dla masażu Shantala, wynika raczej z chęci zobrazowania ruchów wykonywanych podczas zabiegu.)

Metodyka masażu: 
Metodyka masażu Shantala obejmuje opracowanie w odpowiedniej kolejności: klatki piersiowej, kończyn górnych, powłok brzusznych, kończyn dolnych w pozycji leżenie tyłem (na plecach). Następnie opracowanie grzbietu w pozycji leżenia przodem (na brzuchu) i na końcu opracowanie twarzy w pozycji leżenia tyłem.

Szczegółowa metodyka w masażu Shantala:
Na klatce piersiowej wykonujemy: 
– głaskanie, tzw. „otwieranie książki” – są to ruchy prowadzone od środka klatki, od mostka na boki ciała, oburącz jednocześnie 

 1.Głaskanie „otwieranie książki” [3]

 – głaskanie, tzw. „ruch skrzyżny” – ruch rozpoczyna lewa ręka, przemieszczając się od lewej strony żeber do prawego barku. Prawa dłoń analogicznie podąża od prawej strony żeber do lewego barku 

2. Głaskanie „ruch skrzyżny” [3] 

Na kończynie górnej wykonuje się:
– głaskanie powierzchowne od barku do dłoni, chwytem cylindrycznym, obejmującym – chwytamy ramię dziecka i przesuwamy w kierunku palców w linii prostej,
– głaskanie chwytem cylindrycznym, obejmującym
– chwytamy ramię dziecka i bardzo delikatnie wykonujemy ruchy jedną ręką w prawo, drugą w lewo (to powinno odpowiadać ślizganiu się dłoni po ciele),

3. Głaskanie „chwyt cylindryczny” [3]

– głaskanie wykonywane kciukiem strony dłoniowej ręki dziecka,
– głaskanie każdego paluszka dziecka w kierunku paliczków dalszych wszystkimi swoimi placami, tzw. „ruch ściągania pierścionków”. Ruch może być zakończony lekkim uciskiem paliczka dalszego każdego palca.

4. Głaskanie „ściąganie pierścionków” [3]

Opracowanie powłok brzusznych obejmuje wykonanie:
– głaskania, dłoń za dłonią od linii mostka do spojenia łonowego, płynnie, delikatnie (dłoń ułożona
poprzecznie),

5. Głaskanie powłok brzusznych [3]

– głaskania przednią powierzchnią przedramienia, od żeber w kierunku spojenia łonowego w linii prostej,
– głaskania typu „Zorro”, w kształcie litery „z”, przedramię ułożone jw. – masaż rozpoczynamy od linii żeber w kierunku spojenia łonowego,  tym razem ruch prowadzony jest od strony prawej na lewą, następnie z lewej po skosie na prawą i ponownie na dolnej części brzucha z prawej na lewą, 
– głaskania typu „I love you” – wykonujemy stroną dłoniową ręki, rozpoczynamy od prawego dołu biodrowego i podążamy do prawego podżebrza, powtarzając tę czynność trzykrotnie. Następnie ruch rozpoczynamy od prawego podżebrza i kierujemy się do lewego podżebrza (powtarzamy trzykrotnie) oraz prowadzimy ruch od lewego podżebrza do lewego dołu biodrowego (również powtarzamy). Na koniec łączymy składowe ruchy wszystkich wykonanych kierunków w całość (masaż wykonywany jest zgodnie z anatomicznym przebiegiem jelita grubego).

6. Głaskanie zgodnie z przebiegiem jelita grubego [3]

Na kończynie dolnej wykonuje się:
– głaskanie powierzchowne od stawu biodrowego (od uda do stopy) ruchem naprzemiennym, chwytem cylindrycznym, obejmującym
– chwytamy udo dziecka i przesuwamy w kierunku palców w linii prostej, 

7. Głaskanie „chwyt cylindryczny” [3]

– głaskanie chwytem cylindrycznym, obejmującym (chwytamy udo dziecka i wykonujemy delikatne ruchy jedną ręką w prawo, drugą w lewo)
– głaskanie kciukami naprzemiennie strony podeszwowej stopy dziecka od pięty do palców,

8. Głaskanie stopy kciukiem [3]

– głaskanie palców, każdego z osobna, w kierunku do paliczków dalszych, ruch można zakończyć
delikatnym uciskiem paliczka dalszego.
Opracowanie grzbietu obejmuje wykonanie:
– głaskania oburącz, w przeciwnych kierunkach w poprzek grzbietu,

9. Głaskanie poprzeczne grzbietu [3]

– głaskania stroną dłoniową ręki ułożonej poprzecznie względem kręgosłupa, przesuwamy się od okolicy karku do pośladków, druga dłoń położona poniżej pośladków,
– głaskania wykonywanego palcami po obu stronach kręgosłupa, na przebiegu prostownika grzbietu, od kości krzyżowej w kierunku karku,
– rozcierania spiralnego wykonywanego palcami umieszczonymi po obu stronach kręgosłupa, zgodnie z przebiegiem mięśnia prostownika grzbietu, 

10. Rozcieranie prostownika grzbietu [3]

– głaskania końcowego stroną dłoniową ręki ułożonej poprzecznie względem kręgosłupa, przesuwając się od okolicy karku do stóp, druga dłoń położona na stopach dziecka (przytrzymuje stopy dziecka).
Na twarzy wykonuje się:
– głaskanie kciukami od środka czoła nad brwiami do skroni, od nasady nosa pod oczami do skroni,
od skrzydełek nosa w poprzek policzka w kierunku ucha, od kącików ust do ucha i od brody wzdłuż żuchwy do ucha,

11. Głaskanie kciukami w linii policzków [3]

– głaskanie dookoła oczu,
– głaskanie od nasady nosa na skrzydełka nosa,
– głaskanie dookoła ust,
– głaskanie końcowe – dłonie przyłożone delikatnie, otulające twarz, ruch wykonywany od środka twarzy na boki.

 12. Głaskanie twarzy „chwyt obejmujący” [3]

Zawsze zachęcam rodziców do takiej formy masażu, to czysta przyjemność dla nas i dla dziecka. Jeśli macie wątpliwości czy robicie to dobrze, polecam skontaktować się z instruktorem masażu Shantala, który rozwieje wasze wątpliwości :)

Źródło:
 1. A. Paczkowska, J. Szmalec., Rola dotyku w rozwoju małego dziecka- masaż jako najstarsza i najdoskonalsza forma komunikowania się z dzieckiem, Hygeia Public Health 2014, 49(1): 15-18.
2. A. Hartman, "Metoda Shantali – włączmy rodzica w proces rehabilitacji i optymalnej pielęgnacji dziecka!", Wielkopolska Izba Lekarska, Grudzień 2018.
3. I. Wilk, "Masaż Shantala- Charakterystyka i sposób wykonania", Puls Uczelni 2015 (9) 3.