Dyskopatia to
obecnie problem powszechny, dotyczący kobiet, mężczyzn, a coraz
częściej nawet dzieci. Często problem pojawia się również u kobiet w
ciąży. Co to tak na prawdę jest? Co się dzieje kiedy wypadnie nam tak
zwany "dysk"? I dlaczego warto unikać szamanów którzy "potrafią wsunąć
go na miejsce"? Postaram się choć w części odpowiedzieć na te pytania, jest to bardzo obszerny temat więc spróbuję przedstawić to w skrócie :)
Co to jest tak na prawdę dyskopatia?
Dyskopatia
to termin obejmujący choroby krążka międzykręgowego. Tworzy zespół
patologicznych zmian występujących w rejonie jądra miażdżystego, z
uszkodzeniem struktur łącznotkankowych. Pojęcie to odnosi się również do
uwypuklenia jądra miażdżystego tarczy międzykręgowej, inaczej zwane
przepukliną. Jest najczęstszym źródłem pojawienia się dolegliwości
bólowych kręgosłupa, a najwięcej przypadków dotyczy kręgosłupa
lędźwiowego. Dyskopatia rozwija się latami i najczęściej występuje na
poziomach L4-L5, oraz L5-S1. Brzmi strasznie prawda?
Aby lepiej zrozumieć ten mechanizm musimy poznać budowę kręgosłupa.
Kręgosłup
dzieli się na pięć odcinków: szyjny (zawierający 7 kręgów szyjnych),
piersiowy (zawierający 12 kręgów piersiowych), lędźwiowy (zawierający 5
kręgów lędźwiowych), krzyżowy (zawierający 5 kręgów krzyżowych) i
guziczny (zawierający 4-5 kręgów ogonowych zrośniętych w jedną kość
guziczną). Kręgi poszczególnych odcinków kręgosłupa posiadają
charakterystyczny wygląd w zależności od pełnionych funkcji odrębnych
członów. Głównym zadaniem trzonów kręgów jest funkcja podporowa,
natomiast łuki kręgów stanowią osłonę rdzenia kręgowego oraz zapewniają
połączenia stawowe poszczególnych członów. Pomiędzy trzonami kręgów na
całej długości kręgosłupa znajdują się krążki międzykręgowe popularnie
noszące miano "dysków".
Ryc 1. Prawidłowy dysk między dwoma kręgami.
U osoby dorosłej krążek międzykręgowy składa się z trzech elementów:
płytek chrzęstnych które pokrywają krążek od góry i dołu, pierścienia
włóknistego oraz jądra miażdżystego. Głównym zadaniem pierścienia
włóknistego jest łączenie trzonów kręgowych w czynnościową całość. Jądro
miażdżyste stanowi ok. 50-60% krążka, jest położone nieco bliżej tylnej
części trzonu i posiada galaretowatą konsystencję. Dyski chronią części
kostne kręgosłupa przed ocieraniem się oraz
amortyzują wszelkie wstrząsy i obciążenia. Zdrowy krążek międzykręgowy
zbudowany jest w ok. 90% z wody. Proces zwyrodnieniowy najczęściej
rozpoczyna się z powodu odwodnienia krążka międzykręgowego. Odwodnienie i
utrata sprężystości powodują zwiotczenie pierścienia włóknistego co
prowadzi do
uszkodzenia struktury krążka, czasem także do pękania pierścienia
włóknistego. Wtedy może dojść do wypadnięcia jądra miażdżystego i ucisku
na struktury nerwowe.

Ryc 2. Położenia jądra miażdżystego w zależności od stopnia zaawansowania wypadnięcia krążka w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.
a) Stan prawidłowy,
b) Protruzja (wysunięcie się),
c) Wypadnięcie krążka,
d) Wypadnięcie krążka z tzw. sekwestracją (oddzieleniem się),
e) Środkowe wypadnięcie krążka,
f) Skrajnie boczne wypadnięcie krążka z sekwestracją
Objawy dyskopatii:
Dyskopatia
lędźwiowa najczęściej objawia się bólami okolicy lędźwiowej i krzyżowej
promieniującymi do jednej lub obu kończyn dolnych- potocznie zwanych rwą kulszową.
Dokładne umiejscowienie
bólu zależy od tego, które korzenie nerwowe znajdujące się w kanale
kręgowym są szczególnie uciskane przez przemieszczone fragmenty ”dysku”.
W przypadkach bardziej zaawansowanych przewlekła kompresja powoduje
zaburzenia ukrwienia korzenia nerwowego, co może doprowadzić do jego
obumarcia. Przejawia się to niedowładem kończyn dolnych (zaburzenia
czucia, osłabienie siły mięśniowej, zaniki mięśni i opadanie stopy). W
skrajnych przypadkach może wystąpić utrudnienie w oddawaniu moczu lub w
wypróżnianiu.
Do kogo się zgłosić z takim problemem?
Najlepiej do wykwalifikowanego fizjoterapeuty który zaleci odpowiednie zabiegi :)
Często
słyszę od pacjentów jak byli u "znachorów" którzy twierdzili że
potrafią palpacyjnie wyczuć gdzie wypadł dysk, mało tego potrafią go
wsunąć na miejsce! O zgrozo! Jak widać niestety nie ma fizycznej
możliwości wyczucia , ani tym bardziej wsunięcia jądra miażdżystego na
miejsce. Zatem kiedy słyszycie takie bzdury, uciekajcie!!
Leczenie
Istnieje
wiele metod rehabilitacyjnych oraz zabiegów fizykalnych stosowanych w
leczeniu zespołów bólowych kręgosłupa. Odpowiedni dobór zabiegów i
technik powinien opierać się na szczegółowym badaniu klinicznym. W
momencie przerwania pierścienia włóknistego oraz tyłoprzemieszczenia
jądra miażdżystego niestety żadne leczenie nie wywoła powrotu do stanu
wyjściowego. Możliwe są jednak procesy naprawcze, podczas których może
dojść do trwałego wycofania się ostrych zespołów bólowych. Głównym celem
leczenia uszkodzenia krążka międzykręgowego jest utworzenie warunków
dla wygojenia się urazu.
Leczenie dyskopatii można podzielić na zachowawcze i operacyjne. W leczeniu zachowawczym zaleca się unikanie nadmiernych obciążeń oraz napięć kręgosłupa. Kręgosłup lędźwiowy można odciążyć przez ograniczenie jego ruchliwości czy też prowadzenie oszczędnego trybu życia. Doskonale może się sprawdzić pływanie na wznak w ciepłej wodzie, co dodatkowo działa rozkurczająco na mięśnie pleców. Podobny efekt można osiągnąć przez stosowanie okładów borowinowych, lub naświetlania krótkofalowe. W przypadku leczenia dyskopatii najczęściej wykorzystuje się tradycyjną fizjoterapię do której zalicza się: naświetlania lampą sollux, okłady parafinowe, krioterapię miejscową, pole magnetyczne niskiej częstotliwości, ultradźwięki, laser, elektroterapię w postaci prądów diadynamicznych, TENS, interferencyjnych, jonoforezę oraz kinezyterapię. Z kinezyterapii wykorzystuje się ćwiczenia czynne w odciążeniu odcinka lędźwiowo-krzyżowego, ćwiczenia czynne, ćwiczenia rozluźniające mięśnie posturalne (o zwiększonym napięciu) oraz ćwiczenia izometryczne mięśni brzucha i pośladków. Masaż może zwiększyć dolegliwości bólowe u osób z niestabilnością kręgosłupa. Powinno się go w takich przypadkach zaprzestać. Fizjoterapeuci wykorzystują również różnego rodzaju techniki powięziowe które przynoszą pozytywne działanie przeciwbólowe. W celu przedłużenia efektu terapeutycznego często stosuje się
kinesiotaping.
Zazwyczaj zaleca się wykonywanie przeprostów wg. metody McKenziego.
Najczęściej zalecane pozycje:
1. Leżenie przodem
2. Leżenie w przeproście
3. Leżenie w długotrwałej pozycji przeprostu
4. Przeprost w pozycji leżącej
5. Przeprost w pozycji stojącej
Pamiętajmy jednak by zawsze skonsultować się z fizjoterapeutą ponieważ istnieje wiele innych schorzeń powodujących podobne objawy.
Źródło:
1. Baker Bernard A., Reisky P. - Bóle i choroby kręgosłupa, Amber, Warszawa, 2002
2.
Czaja E., Kózka M., Burda A., Jakość życia pacjentów z dyskopatią
odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa, Pielęgniarstwo Neurologiczne i
Neurochirurgiczne, Tom 1, nr.3, 2012, s. 92-96
3. Dziak A., Bóle krzyża wydanie 4 poprawione, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa, 1994
4.
Schirmer M. – Neurochirurgia. Wydaw. Pol. pod red. P. Słoniewskiego,
Wrocław: Wydaw. Medyczne Urban i Partner, Wrocław 1998, wyd.1
5. Skrypt z kursu A Mckenziego